เฮียชัย ช่างซ่อมพัดลม อาชีพอิสระที่ใช้ความซื่อสัตย์กับลูกค้า
บทความสัมภาษณ์ คุณชาญชัย เลือดจีน
27 มีนาคม 2566
เฮียชัย ช่างรับซ่อมพัดลม อายุ 70 ปี บ้านเกิดที่ย่านวัดจักรวรรดิ์ ปี 2496 เกิดเพลิงไหม้ใหญ่พ่อจึงย้ายครอบครัวมาค้าขายทุเรียน อ้อย ฯลฯ ที่ตลาดท่าดินแดง ย่านคลองสาน ต่อมาอีก 5 ปี พ่อของเฮียชัยเปิดร้านขายอาหาร ราดหน้า ผัดซีอิ๊ว และข้าวผัด โดยมีรุ่นหลานสืบทอดกิจการมาถึงปัจจุบัน ส่วนเฮียชัยหันมาทำอาชีพช่างซ่อมเครื่องใช้ไฟฟ้า
อาชีพอิสระในย่านตลาดเก่าแก่ ช่างซ่อมเครื่องใช้ไฟฟ้า เป็นอีกหนึ่งอาชีพที่มีรายได้เลี้ยงครอบครัวไม่ขาดแคลน แม้ว่าเครื่องใช้ไฟฟ้าหลายชนิดหาซื้อได้ง่าย ไม่นิยมนำไปซ่อมแซม แต่ยังมีพัดลมไฟฟ้าซึ่งต้องมีใช้ทุกบ้าน ไม่ว่าจะเป็นห้องเช่าเล็กที่สุด จนถึงบ้านหลังใหญ่ราคาหลายล้านก็ตาม โดยเฉพาะช่วงโควิด19 เฮียชัยมีลูกค้าแน่น สวนกระแสอาชีพอื่น ๆ
ช่วงโควิด19 หลายอาชีพขาดรายได้ ทำไมช่างซ่อมรายได้ดี
ช่างซ่อมพัดลมมีรายได้มากสวนกระแส เพราะมาตรการ Work from home คนทำงานที่บ้าน ใช้พัดลมมากกว่าปกติ เดิมใช้ช่วงนอน แต่เมื่ออยู่บ้านต้องเปิดพัดลมทั้งวัน เปิดนานจนมอเตอร์เสีย สวิทช์ไม่ทำงาน บางครอบครัวลดวันทำงาน รายได้ลดลง รายได้ไม่แน่นอน จึงนำพัดลมมาซ่อมเพื่อประหยัดค่าใช้จ่าย
“ตั้งแต่โควิดมา เสียก็ซ่อม คนรู้จักเก็บเงิน คนอยู่บ้าน ใช้งานพัดลมมาก ส่งมาซ่อมเยอะ 1-2 วันก็ส่งคืนลูกค้า แต่บางวันมี 10 ตัว ซ่อมเต็มกำลังได้วันละ 5 ตัว ลูกค้าต้องรอ”



ทำไมจึงมาทำอาชีพซ่อมเครื่องใช้ไฟฟ้า
ก่อนจะหันมาเป็นช่างซ่อม เฮียชัยเป็นพ่อครัวหลักทำราดหน้า และข้าวผัดของร้าน ส.ราดหน้า ซึ่งเป็นร้านขายดีของย่านนี้เก่าแก่ยาวนานมากกว่า 50 ปี เฮียชัยไม่ได้เรียนช่าง ซ่อมได้เพราะครูพักลักจำ
“เรารักงานซ่อม ไม่เคยเรียนเลย ไปรับซื้อของชำรุด ไปส่งซ่อม ดูไปดูมา ไม่ยาก ไม่ได้เรียนช่าง หาอุปกรณ์ต่าง ๆ มาถอด ประกอบ ซ่อมแซมเอง”
ช่างซ่อมมีรายได้ดี เพราะเครื่องใช้ไฟฟ้าในยุคแรก ๆ มีราคาแพง คนนิยมนำมาซ่อมแซมเพราะประหยัดกว่าซื้อใหม่ เฮียชัยก็มีทีมงานรับซ่อมทุกอย่าง วิทยุ โทรทัศน์ ไมโครเวฟ แต่ ช่วง 10 ปีหลังนี้ งานซ่อมมีน้อยลง เพราะเครื่องใช้ไฟฟ้าราคาถูกลงมาก แต่พัดลมเป็นเครื่องใช้ไฟฟ้าที่ถอดซ่อมได้ทุกจุด และมีอะไหล่ครบ เช่น พัดลม 18 นิ้ว ราคา 1,500 บาท ลูกค้าจะส่งมาซ่อม เพราะคุ้มกว่าซื้อใหม่ แต่หากพัดลมราคาถูก ไม่ต้องส่งซ่อม
“พัดลมราคาถูก ใช้งานไม่ทน เสียง่าย เพราะใช้ขดลวดอลูมิเนียมชุบ ไม่ใช่ขดลวดทองแดง รวมทั้งเครื่องซักผ้า”

ช่างซ่อมเป็นงานอิสระ ทำอย่างไรจึงมีรายได้มั่นคง
ด้านหลังของร้าน ส.ราดหน้า เป็นที่ตั้งร้านรับซ่อม เป็นทางสัญจรสำคัญของย่านนี้ หากมีพัดลมเสีย โทรหาเฮียชัย หรือยกเครื่องมาวางหนึ่งถึงสองวันก็ซ่อมเสร็จ เมื่อซ่อมเสร็จเฮียชัยก็ยกเครื่องไปส่งถึงบ้าน ได้เงินสดต่อเนื่องไม่ขาดมือ เฮียชัยบอกว่ามีรายได้มั่นคงเพราะลูกค้าเชื่อใจ ลูกค้าบอกต่อๆ กัน
“หากเราทำไม่ดี ลูกค้าหายไป คือไม่มั่นคง จะมั่นคงคือทำแล้วลูกค้าคุ้มค่าที่จ่ายค่าซ่อม”
“การซ่อมงาน เราต้องมีความรับผิดชอบ ไม่มั่ว เป็นหลักการของช่าง แต่ช่างที่หลอกลูกค้ามีเยอะ อ้างว่าเสียหลายจุด ตั้งแต่มีโควิด ลูกค้าไม่ตก เพราะเราไม่ทำงานมั่ว”
“ค่าแรง ไม่มีกำหนดตายตัว ขั้นต่ำ 80 บาท ถอดรื้อมาตรวจว่าจุดปัญหาอยู่ตรงไหน เช่น มอเตอร์เสีย 150 บวกค่าแรง 100 บาท ช่างอยู่ได้ เลี้ยงตัวเองได้ จะอยู่ไม่ได้เพราะใช้จ่ายเกินตัว หาได้ 100 บาท ใช้ 200 บาท ติดเหล้า เข้าบ่อน ไม่พอใช้แน่นอน”
การสัมภาษณ์เฮียชัย ทำให้รู้ว่า ช่างซ่อมเป็นอาชีพอิสระ มีรายได้เลี้ยงครอบครัวจากค่าจ้างที่มาจากความรู้ และฝีมือที่สะสมมายาวนาน งานซ่อมอุปกรณ์ไฟฟ้ายังช่วยลดค่าใช้จ่ายของครอบครัวได้ ซึ่งการพัฒนาเทคโนโลยีทำให้มีเครื่องใช้ไฟฟ้าอำนวยสะดวกในชีวิตมากมาย การซื้อหาสินค้าของใช้ใหม่ ๆ ทำได้ง่ายดาย และตลอดเวลา แต่คงจะดีหากผู้บริโภคเลือกใช้อุปกรณ์ที่มีมาตรฐาน และใช้บริการซ่อมเครื่องใช้ไฟฟ้า เพื่อยืดอายุการใช้งาน และช่วยลดขยะในเวลาเดียวกัน ซึ่งในร้านเฮียชัยมีอะไหล่วางจำนวนมาก มีอุปกรณ์ที่ถูกดัดแปลงอย่างน่าสนใจ เช่น มอเตอร์เครื่องอบผม เอามาดัดแปลงเป็นพัดลมได้ กล่าวได้ว่าสำหรับคนที่เป็นช่าง ทุกอย่างใช้ได้ เมื่อรู้จักดัดแปลง และซ่อมแซม

