เขาว่าอาชีพค้าขายอิสระ ขยันมากก็ได้มาก ใคร ๆก็อยากค้าขาย ได้นับเงินสดทุกวัน แต่กว่าจะได้เงิน ต้องลงทุนไปก่อน ไม่ว่าฝนตก แดดออก หรือป่วย จะต้องขายของในแต่ละวันให้มากที่สุด ทุนจะต้องคืนมาลงทุนในวันถัดไป กำไรจะต้องจัดสรรใช้จ่าย ครอบครัว ใช้หนี้ และเก็บออม

ในบางจุด คนเดินเยอะกว่าคนขาย บางร้านแม่ค้าต้องทิ้งอาหาร เพราะขายไม่หมด บางจุดเป็นตลาดเก่าแก่ คนขายเหมือนเพื่อนบ้าน คนค้าสมาคมช่วยเหลือกัน เช่น เต๊นท์สีชมพูรุ่นใหม่ แม่ค้าอายุมาก ๆ กางเต๊นท์ไม่ไหว ต้องไหว้วานแม่ค้าหนุ่ม ๆ สาว ๆ ช่วย แม่ค้าช่วยกันต่อรอง เพราะเกินกำลังหากจะต้องเก็บเต๊นท์ทุกวัน ตัวอย่างของคนคิดไม่ได้ใช้ คนใช้ไม่ได้คิด

ชวนฟังเรื่องราวพี่ต่าย แม่ค้าขายขนมในตลาดเก่าย่านคลองสาน

“ตื่นตีสอง เตรียมของ เตรียมกาแฟ ตีสี่ออก ตีห้าถึงร้านแล้ว ตื่นตีสองมาสิบกว่าปีแล้ว หลับไม่สนิท นอนระแวงกลัวตื่นสาย ถ้าเป็นช่วงเทศกาล คือไม่ได้นอน ถ้าเป็นวันจันทร์ ตื่นก็หลับต่อไป ไม่ได้ขายของ ได้เที่ยวหาอะไรกินบ้าง

“อาชีพหนู ไม่ได้นอนหลับสนิท แต่ถามตัวเองว่า หากไปเป็นลูกจ้าง หนูก็ทำไม่ได้ ไม่อิสระ เราชอบอิสระ เรียนถึงชั้นปอหก เพราะที่บ้านไม่มีเงิน จน เลี้ยงโตมาก็ดีแล้ว อยู่บ้านนอกทำงานก่อสร้าง มาอยู่ทำขนมบ้านเจ้านายก็ทะเลาะกับเจ้านาย แต่ไม่ด่ากันนะ เถียงแบบรู้เรื่อง

“แม่เป็นคนจีนแคะ คนบ้านโป่ง พ่อเป็นคนไทย เราทำขนมส่งบ้านญาติเจ้านาย พ่อเจ้านายเลิก เราก็ทำต่อเอง ทำขนมส่ง ขนมกีจ่าง บ๊ะจ่าง กานาฉ่าย คนขายเขารับของจากที่บ้านมาขาย ตั้งแต่ พ.ศ.2520 กว่า คนขายแก่แล้ว เขาอายุ 70 ปีกว่าแล้ว เลิก เขาเลยยกแผงให้เรามาขายแทน จะได้สร้างตัวได้ เลยมาขายแทนเขา เราก็เพิ่มของเอง เพราะเราดูของเป็น เต้าหู้อะไรอร่อย ไม่อร่อย ตั้งแต่ช่วงปี 2551 ที่นี่เป็นตลาดคนจีน กำลังซื้อเยอะ สมัยก่อนคนเยอะ แต่ตอนนี้วันธรรมดา ก็อยู่ได้ พอเลี้ยงตัวเองได้ จะขายไปเรื่อย ๆ

“อยู่ได้ ๆ และจะมีช่วงเทศกาล ขายของจีน ตรุษจีน หง่วนเซียว เช็งเม๊ง ไหว้บ๊ะจ่าง สารทจีน กินเจ เราจะลงของตามเทศกาล ส่วนของยืนพื้นจะเก็บออก เช่น ขนมกุ้ยช่าย เราต้องพลิกแพลงไปเรื่อย ๆ อันไหนวางแล้วได้ตัง ก็วาง เช่น บ๊ะจ่าง ของยืนพื้นมีทุกวัน ขนมกุ้ยฉ่ายมีทุกวัน เพราะคนจีนชอบ คนไทยก็กิน เต้าหู้เหลือง เต้าหู้ขาวรับจากนครปฐม กานาฉ่ายมีลูกค้าประจำ ไม่ขายแข่งกับร้านอื่น เหมือนน้ำซึมบ่อทราย ขายเป็นค่าข้าว จะนั่งจนขายหมด

“ช่วงโควิด19 บางร้านขายไม่ได้เลย หนูลอยตัว สบายเลย เต้าหู้ขายดีมาก เขาไม่ออกจากบ้านกัน เขากินเต้าหู้เยอะเลย หนูสั่งเต้าหู้สองรอบเลย เราถามลูกค้าเอานั่น เอานี่เพิ่มมั้ย เอาหมูตู้ เอาไก่ เอาผัก รวม ๆ เขียนบิลไป หนูช่วยลูกค้าซื้อของส่งไปด้วย ไม่คิดตังเพิ่ม

“เราไม่ได้เรียนหนังสือ ไม่มีพื้นฐานที่ดีกว่านี้ ได้ขนาดนี้ดีแล้ว มีเงินเก็บสำหรับตอนเลิกขาย ซื้อเป็นบ้านไว้ เก็บเป็นทรัพย์สิน ถ้าไม่ผ่อนบ้าน คงไม่เหลือเงินเก็บ ซื้อประกันชีวิต แบบโอพีดี ส่งกินเปล่าปีละเจ็ดพันบาท เบิกได้วันละพันห้าร้อยบาท ปีหนึ่งไม่เกิน 30 ครั้ง คิดว่าคุ้ม เข้าโรงพยาบาลเอกชนครั้งหนึ่งสองพันบาทแล้ว

“กาแฟขาดไม่ได้ นั่งหลับ ๆ กาแฟดำชงน้ำร้อน วันละหลายแก้ว อายุเราเยอะแล้ว ชราลงทุกวัน ๆ ยังมีภาระผ่อนรถอยู่ หากเขาจะให้เลิกขาย ก็คงมีเวลา ไม่ทันทีทันใด กทม.ยังไม่มีนโยบายเลิก ตรงนี้เป็นจุดผ่อนผัน เขาเรียกเราประชุมเราไปฟัง ถ้าปีไหน เขาบีบ เราก็เครียด เขาก็มีตึง มีอ่อน เราก็ปรับตามเขา

“ตรงนี้คือตลาดคนจีน แต่ปัจจุบันคนหายไปเยอะแล้ว เขาเลี้ยงลูกโตแล้ว ลูกไปซื้อบ้านไกล เขาก็ย้ายไป แต่ช่วงเทศกาลเขาจะกลับมาซื้อของที่นี่ เพราะของที่นี่ ไม่เหมือนของที่อื่น ของ คุณภาพของไม่เหมือนที่อื่น ของเราเทียบกับเยาวราช ตลาดเก่า เกรดใกล้เคียงกัน ไปเยาวราชรถติดกว่า ผลไม้ตลาดเราก็ดี เพราะคนซื้อเขาเลือกระดับดี เรื่องจริง